การให้รางวัลคนที่ไม่ควรให้ คือการเริ่มทำลายวัฒนธรรมองค์กร

หนึ่งในเรื่องตลกร้ายที่ชีวิตคนทำงานมักจะเจอบ่อย ๆ คือการต้องมองบนกันเมื่อมีใครสักคนได้รับคำชม ได้รับรางวัล ได้รับการโปรโมท โดยที่คนอื่น ๆ ได้มองหน้ากันพร้อมกับรำพึงกันในใจทำนองว่า "ได้ไง(วะ)?"

เหตุการณ์แบบนี้เชื่อว่าหลายคนคงประสบมาไม่มากก็น้อย และเอาเข้าจริงแล้วนั้น ผมพบว่าการเกิดเหตุการณ์นี้มักจะกลายเป็นจุดเริ่มต้นของคลื่นใต้น้ำ หรือการสร้างวัฒนธรรมองค์กร / ทีมแบบที่บิดเบี้ยวเอาได้

ถ้าเราลองมองภาพของเหตุการณ์ดังกล่าวแล้ว มันก็อาจจะเห็นได้ว่าการให้การยกย่องกับสิ่งที่ "ค้านสายตา" ของคนอื่น ๆ นั้นย่อมมาพร้อมกับการตั้งคำถามถึงมาตรวัดที่เอามาใช้บอกถึงคุณค่าที่ตัวองค์กรยึดเป็นหลักว่ามาตรวัดนั้นถูกต้องหรือไม่ ยุติธรรมหรือไม่ แน่นอนว่าเอาเข้าจริงก็จะมีประเด็นว่าตัวองค์กรไม่ใช่ผู้วัด แต่เป็นผู้บริหารหรือหัวหน้าที่เป็นคนวัด แต่ก็นั่นเองที่ทำให้เกิดภาพความคิดและความรู้สึกของคนอื่น ๆ ต่อมาตรฐานต่าง ๆ ที่ใช้ประเมินคุณภาพในองค์กร

ตัวอย่างเช่นการจะบอกว่าคนนี้ทำงานดีหรือไม่ดีดูตรงไหน? บางคนเลือกจะชมคนที่ทำงานได้เยอะ บางคนเลือกจะชมคนที่ทำงานได้ถูกใจ บางคนเลือกจะชมคนที่ทำงานได้ผลลัพธ์ ซึ่งแต่ละแบบก็สะท้อนการให้คุณค่าที่ไม่เหมือนกัน ซึ่งเราก็จะมักเห็นเคสที่บางคนไม่ได้มีผลงานอะไรมากแต่ได้รับการชื่นชมและตบรางวัลเพราะ "ถูกใจ" คนให้รางวัล ซึ่งก็ทำให้คนอื่น ๆ ที่พยายามทำงานนั้นรู้สึกไม่แฟร์กันเป็นเรื่องธรรมดา

ด้วยเหตุนี้เอง ในการบริหารคนในองค์กรจึงจำเป็นต้องมีการคุยกันแบบจริงจังถึงการประเมินผลงาน การถกกันเรื่องมาตรวัดคุณภาพต่าง ๆ และคุณค่าที่องค์กรให้ความสำคัญ เพราะเมื่อธุรกิจต้องดำเนินไปและต้องมีการพูดถึง ชม และให้รางวัลนั้น ก็ควรจะไปในทิศทางที่สอดคล้องกับคุณค่าที่องค์กรยึดมั่นเอาไว้ เพราะถ้าเมื่อไรที่มีการให้รางวัลกับคนที่ไม่ควรจะได้ มันก็เป็นจุดเริ่มของการสร้างมาตรฐานใหม่ขึ้นมาที่เกิดความเห็นต่างกับคนอื่น ๆ ในองค์กร และนำไปสู่การสร้างชุดความคิดใหม่ ๆ ตามด้วยพฤติกรรมที่ต้องไปตามมาตรวัดนั้น ส่วนคนที่ไม่เห็นด้วยกับคุณค่าใหม่ที่ถูกเอามาวัดก็มีทางเลือกว่าจะทำงานต่อไปแบบไม่ได้ถูกมองเห็น หรือไม่ก็ลาออกไปสู่องค์กรที่ให้คุณค่าแบบที่ตัวเองเชื่อมากกว่า

เรื่องนี้ก็ฝากเอาไว้ให้คิดแล้วกันว่า เวลาเราพูดถึงพนักงานดีเด่น คนทำงานดีเด่นในองค์กรนั้น เราใช้อะไรมาวัดกันบ้าง เพราะมันจะเป็นการทำให้คนเห็นว่า "ต้นแบบ" ของคนที่องค์กรเราต้องการคือคนแบบไหน และถ้าเราให้รางวัลกับคนที่คนอื่น ๆ เบ้ปากกันก็อย่าแปลกใจว่าทำไมพนักงานเราไม่เชื่อเวลาพูดถึงเรื่องวัฒนธรรมองค์กรหรือคุณค่าที่บริษัทเชื่อนั่นแหละฮะ